De gevelsteen van de vroegere synagoge terug in Delden

Delden - Op 24 april 2024 heeft de burgemeester van de Hof van Twente, mevrouw Nauta, de gevelsteen in de Stadshagen onthuld. Nadat in 2019 op initiatief van de Raad van Kerken in Delden Stolpersteine zijn geplaatst ontstond het idee om de gevelsteen van de voormalige synagoge terug te halen naar Delden. Deze steen wordt beschreven in het boek ‘Een geschiedenis van Joods Delden’ van Peter Kooij. 

Na de oorlog waren er nog maar zo weinig joden in Delden dat het in stand houden van de synagoge geen zin meer had. Deze werd afgebroken en de gevelsteen kwam terecht bij de Oudheidkamer Twente, die hem onderbracht bij de Museumfabriek te Enschede. Hoewel de steen wel geregistreerd was bleek hij aanvankelijk niet te vinden. Pas vorig jaar kwam het bericht dat hij terecht was. De Oudheidkamer stelde een aantal voorwaarden voor het beschikbaar stellen van de steen en pas nadat burgemeester Nauta namens de gemeente het beheer wel wilde overnemen, werd de steen vrijgegeven.

De tekst op de steen is een beetje verweerd, maar luidt als volgt:

1.                          Wie ooit dit huis betrêe,
2.                          hier rigte zijne bêe
3.                          naar luid van ’t Bijbelwoord:
4.                          hij wordt gewis verhoord.

Daarna volgt nog een Hebreeuwse zin, met de volgende betekenis:

1.                          Want mijn huis zal een bedehuis heten voor alle volken.

De Stichting Wonen Delden vond het een prima idee als de steen aan de muur in de hal van de bibliotheek geplaatst zou worden. Een prachtige plek, niet ver van Noordwal 44/46, waar de synagoge vroeger stond. Op dit huis herinnert een plank met het opschrift Shalom nog aan deze plek. Het is beslist bijzonder dat de steen zo dicht bij de oorspronkelijke plek is teruggekeerd.

Als gedenkteken aan de tijd dat er ooit een Joodse Gemeenschap in Delden was, hoop ik dat velen die hier langs komen zich de vernietiging van onze vroegere Joodse inwoners zullen herinneren. Iets dat nooit had mogen gebeuren, toen niet, maar ook nu niet. En dan denk ik aan de huidige strijd tussen de Palestijnen en Joden in het Midden-Oosten.

De geschiedenis van Joods Delden staat uitgebreid beschreven in de vernieuwde uitgave: “In een betere staat en een beter lokaal - Een geschiedenis van Joods Delden” van Peter Kooij, uitgave nr. 54 van de Stichting Bedehuizen Overijssel en Flevoland, ISBN 9789074834544.

Op de website van de Stolpersteine Delden staat de optie ‘Monumenten’ met een tekst, samengesteld door de leden van het Twents Streekarchief Delden, waar u meer kunt lezen over de totstandkoming van de synagoge en over de sloop van dit gebedshuis.

Via bovenstaande QR-code komt u daar.

                                                                        Ype de Jong, Secretaris Raad van Kerken